Αποτελούν τους γεννητικούς αδένες της γυναίκας.
Είναι όργανα με διπλή λειτουργία. Παράγουν ωάρια (το γεννητικό υλικό της γυναίκας) και ορμόνες (κυρίως οιστρογόνα και προγεστερόνη).
Η κύρια λειτουργία των ωοθηκών είναι η αναπαραγωγική.
Από ανατομικής πλευράς, οι ωοθήκες αποτελούν δύο ωοειδή αποπεπλατυσμένα μορφώματα με μήκος 3-5 cm, πλάτος 1,5-3 cm και πάχος 1,5-2,5 cm, που βρίσκονται στη μικρή πύελο.
Έχουν χρώμα ροδίζον λευκό προς γκρι.Στις ωοθήκες διακρίνουμε δύο πόλους, δύο χείλη και δύο επιφάνειες, όπως επίσης και δύο ζώνες, τον φλοιό και τον μυελό.
Ο φλοιός αποτελείται από το επιθήλιο, τον ινώδη χιτώνα, το στρώμα και τα ωοθυλάκια. Ο μυελός καταλαμβάνει το εσωτερικό του αδένα, χωρίς να ξεχωρίζει σαφώς από τον φλοιό και αποτελείται από συνδετικό ιστό, αγγεία και νεύρα.
Στην ωοθήκη συντελείται η αποθήκευση, η ωρίμανση και η απελευθέρωση των ωαρίων κατά την ωοθυλακιορρηξία. Ταυτόχρονα εμφανίζεται και η ενδοκρινής λειτουργία των ωοθηκών με έκκριση ορμονών. Οι δύο αυτές λειτουργίες (αναπαραγωγική και ενδοκρινής) δεν είναι ανεξάρτητες, αλλά συνδέονται άμεσα μεταξύ τους. Οι ωοθήκες λειτουργούν ως ενδοκρινείς αδένες υπό την επίδραση των υποφυσιακών ορμονών, της θυλακιοτρόπου (FSH, follicle-stimulating hormone) και της ωχρινοτρόπου (LH, luteinizing hormone) ορμόνης και παράγουν κυρίως οιστρογόνα. Παράλληλα, η ωοθήκη είναι και μια δεξαμενή ωοθυλακίων, τα οποία βρίσκονται σε διάφορα στάδια ωρίμανσης (αρχέγονα, πρωτογενή, δευτερογενή). Έχει περιγραφεί (Gougeon et al., 1986) ότι ενώ κατά τη γέννηση ο αριθμός των ωοθυλακίων είναι περίπου 2 εκατομμύρια, στην αρχή της ήβης απομένουν περί τις 300-400 χιλιάδες. Στην ηλικία των 38 ετών ο αριθμός ωοθυλακίων εκτιμάται στις 25.000 και στην εμμηνόπαυση περίπου σε 1.000.
Από αυτά, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας το πολύ 400 θα εξελιχθούν σε κυρίαρχα ωοθυλάκια, που κατά τη διάρκεια της παραγωγικής φάσης του κύκλου θα μεγαλώσουν προοδευτικά και θα ραγούν (ωοθυλακιορρηξία). Με την ωοθυλακιορρηξία θα απελευθερωθεί το ωάριο, το οποίο εάν γονιμοποιηθεί θα εξελιχθεί σε έμβρυο. Μετά την ωοθυλακιορρηξία, το ωοθυλάκιο θα μετατραπεί σε ωχρό σωμάτιο, το οποίο παράγει κυρίως προγεστερόνη. Το ωχρό σωμάτιο διατηρείται επί 14 ημέρες και μετατρέπεται σε λευκό σωμάτιο, εκτός αν επιτευχθεί εγκυμοσύνη, οπότε μετατρέπεται σε ωχρό σωμάτιο της κυήσεως.
Παθήσεις ωοθηκών
ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ ΩΟΘΗΚΩΝ
Το φυσιολογικό σχήμα και μέγεθος των ωοθηκών κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας δεν ξεπερνούν αυτά ενός αμυγδάλου. Η λειτουργία της ωοθήκης είναι διπλή: η παραγωγή ορμονών (οιστρογόνων και προγεστερόνης) και η ανάπτυξη ωοθυλακιών (ωαρίων) που χρειάζονται για την αναπαραγωγή.
Η λειτουργία με την πάροδο του χρόνου ελαττώνεται φτάνοντας έτσι στην τελεία αδρανοποίηση των ωοθηκών σε ηλικία περίπου 45-50 ετών, όπου επέρχεται και η κλιμακτήριος (διακοπή περιόδου και παραγωγής ωαρίων).
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Προκύπτει όταν σε κάποιο κύκλο δεν συμβεί ωορρηξία με αποτέλεσμα το ωοθηλάκιο, που περικλείει το ωάριο και είναι γεμάτο με υγρό, να διογκωθεί και να αποκτήσει μέγεθος ενίοτε μεγάλου πορτοκαλιού. Ως συνήθως οι λειτουργικές κύστεις εξαφανίζονται ή μικραίνουν αμέσως μετά από την επόμενη έμμηνο ρύση και έτσι αποφεύγεται η χειρουργική επέμβαση. Αν επιμείνουν και μεγαλώσουν περαιτέρω στους προσεχείς κύλους, τότε χρήζουν αντιμετώπισης και ειδικότερα λαπαροσκοπικής αφαίρεσής τους.
ΚΥΣΤΕΙΣ ΩΧΡΟΥ ΣΩΜΑΤΙΟΥ
Εμφανίζονται μετά την ωορρηξία και ως συνήθως το περιεχόμενο τους δεν είναι υγρό αλλά αιμορραγικό. Μπορούν και αυτές να πάρουν μεγάλες διαστάσεις αλλά ως συνήθως και αυτές εξαφανίζονται μέσα στους επόμενους 1-2 κύκλους.
ΔΕΡΜΟΕΙΔΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Αυτές δημιουργούνται λόγω εγκλωβισμένων υπολειμμάτων εμβρυολογικής προέλευσης και εκτός από υγρό μπορεί να περιέχουν ιστούς όπως σμίγμα – τρίχες – οστά – δόντια, και εξ αυτού του λόγου ονομάζονται και "ΤΕΡΑΤΩΜΑΤΑ".
Αυξάνουν αργά σε μέγεθος και μπορούν να πάρουν μεγάλες διαστάσεις πάνω από 6-8 cm. Συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα και ανακαλύπτονται εντελώς τυχαία σε ένα υπερηχογραφικό έλεγχο. Ο κίνδυνος είναι λόγω του μεγάλου μεγέθους τους να ραγούν εντός της κοιλιάς ή να συστραφούν προκαλώντας έντονα φαινόμενα στη γυναίκα όπως οξύ κοιλιακό άλγος – πυρετό – οξεία κοιλία, ενω είναι πιθανό να προκαλέσουν νέκρωση της ωοθήκης ή/και της σάλπιγγας.
ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Είναι κύστεις γεμάτες με αίμα και μπορούν να υποστούν ρήξη και να προκαλέσουν έντονο πόνο. Αντιμετωπίζονται χειρουργικά όταν παρουν μεγαλες διαστασεις ή εχουν ραγεί μέσα στην κοιλιά προκαλώντας οξεία κοιλία. Ως επί το πλέιστον η αντιμετώπιση γίνεται λαπαροσκοπικά με εξάιρεση της κύστης και διατήρηση ανέπαφης της ωοθήκης.
ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΕΣ ΩΟΘΗΚΕΣ
Καλούνται οι ωοθήκες που σε υπερηχογραφικό έλεγχο περιέχουν πολλάπλα μικρά ωοθηλάκια (διαστάσεων 5-8 mm), διατεταγμένα κυρίως στην περιφέρεια των ωοθηκών. Συνήθως το ποσοστό εμφάνισης των πολυκυστικών ωοθηκών στο γενικό πληθυσμό είναι 15-20%, με συχνότερη ενφάνιση σε νεαρές κοπέλες. Οι πολυκυστικές ωοθήκες μπορεί να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα, συνήθως αραιομηνόρροια (δηλ. διαταραχές του καταμήνιου κύκλου), ακμή, τριχοφυία, παχυσαρκία και άλλα.
Λόγω της αραιομηνόρροιας μπορεί να προκληθεί στις κοπέλες αυτές υπογονιμότητα.
ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Αφορούν κύστεις στις ωοθήκες οι οποίες δημιουργούνται λόγω ενδομητρίωσης, μιας πάθησης που προκαλείται από την απόσπαση κυττάρων του ενδομητρίου (εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας) και ανάπτυξης αυτών πάνω στις ωοθήκες. Με τις κυκλικές ορμονικές εναλλαγές του ενδομητρίου οι κύστεις αυτές γεμίζουν με αίμα (ΣΟΚΟΛΑΤΟΕΙΔΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ) και προκαλούν έντονο πόνο ο οποίος εμφανίζεται λίγο πριν την έμμηνο ρύση και βαίνει επειδεινούμενος κατά την διάρκεια αυτής. Η ενδομητρίωση δυστυχώς συνδέεται άμεσα με υπογονιμότητα και θεωρείται σήμερα ένας από τους βασικούς λόγους αδυναμίας σύλληψης στη γυναίκα.
Η αντιμετώπισή τους γίνεται μόνο λαπαροσκοπικά αφού εκτός από την εξαίρεση των κύστεων , ταυτόχρονα αναζητούνται και θεραπεύονται άλλες πιθανές εστίες ενδομητρίωσης εντός της πυέλου.
ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ ΩΟΘΗΚΩΝ (ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΟΘΗΚΩΝ)
Αναπτύσσονται κυρίως σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, και δυστυχώς αργούν να δώσουν συμπτώματα (φούσκωμα στην κοιλιά και πόνος από την παραγωγή ασκιτικού υγρού), με αποτέλεσμα το στάδιο της νόσου να είναι ήδη προχωρημένο κατά τη διάγνωση.
Η αντιμετώπιση των κακοήθων αυτών κύστεων εξαρτάται από το στάδιο που ευρίσκεται η νόσος τη στιγμή της διάγνωσης και μπορεί να συμπεριλαμβάνει συνδιασμό χειρουργικής αφαίρεσης (π.χ. ολική υστερεκτομή με αφαίρεση εξαρτημάτων +/- επιπλεκτομή και χημειοθεραπεία).
Διάγνωση των κύστεων των ωοθηκών γίνεται με βάση:
το ιστορικό της ασθενούς
τα ευρήματα από το διακολπικό ή διακοιλιακό υπερηχογράφημα
τα επίπεδα του δείκτη Ca-125 στο αίμα
τη σταδιοπόιηση με την αξoνική ή μαγνητική τομογραφία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου